Το διαδίκτυο είναι η χαρά του παιδιού. Μπορεί κανείς να βρει τα πάντα. Κάθε μέρα δε, κυκλοφορούν διάφορες «ειδήσεις», ειδήσεις την αξιοπιστία των οποίων πρέπει κανείς να ελέγχει πριν αποφασίσει να τις αναπαράγει. Γίνεται αυτό; Διασταυρώνονται οι ειδήσεις ή οι φήμες πριν κάποιο μέσο τις αναπαράγει;
Την περασμένη εβδομάδα κυκλοφόρησε μία φήμη για την Apple, που ξεσήκωσε ένα σωρό συζητήσεις στα τεχνολογικά και όχι μόνο sites. Η φήμη αφορούσε την φωτογραφία ενός νέου τύπου ασύμμετρης βίδας που θα χρησιμοποιούσε η Apple στο νέο iPhone. To email που εμφανίστηκε στο Reddit, είχε μάλιστα μία φωτογραφία αυτής της βίδας, προερχόταν (υποτίθεται) από έναν προγραμματιστή της Apple και στο κείμενο έλεγε:
«Γεια (σβησμένο): Λοιπόν, αυτό είναι το τελευταίο render από το (σβησμένο) πάνω στο οποίο δουλεύουμε, είναι εντελώς ασύμμετρο και δεν έχουν φτιαχτεί ακόμα εργαλεία γι αυτό. Για δες το. Φιλικά (σβησμένο)»
Το rendering της νέας βίδας και το σχετικό email, κυκλοφόρησαν παντού. Συνήθως, όταν προκύπτουν τέτοιες φήμες, τις εξετάζουμε με προσοχή. Κι αυτό το κάνουμε με δύο τρόπους. Πρώτα απ’ όλα, κάνουμε μία έρευνα στο διαδίκτυο για να διαπιστώσουμε ποιος και με τι επιχειρήματα συζητάει το θέμα. Αν, δηλαδή, η συγκεκριμένη πληροφορία, έχει διασταυρωθεί από κάποιους που είναι περισσότερο γνώστες του θέματος. Ο δεύτερος τρόπος έχει να κάνει με την λογική και την εμπειρία μας. Ρωτάμε, δηλαδή, τον εαυτό μας αν κάτι τέτοιο μπορεί να ευσταθεί, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε για τον τρόπο που σχεδιάζει και παράγει τα προϊόντα της η Apple. Κι έτσι, αποφασίζουμε αν θα αναπαράγουμε για τους αναγνώστες μας την φήμη αυτή ή όχι. Συνήθως, κάνουμε καλό φιλτράρισμα των φημών που αναπαράγουμε, αλλά δεν είναι όλοι έτσι. Δείτε γιατί.
Η φάρσα
Όπως αποκαλύφθηκε, η ιστορία της ασύμμετρης βίδας για το νέο iPhone, ήταν το δημιούργημα μίας σχεδιαστικής εταιρείας από τη Σουηδία, με το όνομα Day4. Ένα πείραμα που θα τους βοηθούσε να καταλάβουν πώς γεννιέται μία φήμη για την Apple. Λένε στο site τους οι Σουηδοί:
Ένα απόγευμα, σχεδιάσαμε μια βίδα στο 3D πρόγραμμά μας. Μία πολύ παράξενη βίδα που δεν ήταν σταυρός, ούτε αστέρι, αλλά είχε μία εντελώς μοναδική φόρμα, αλλά και πολύ άβολη και καθόλου πρακτική. Φτιάξαμε την εικόνα, την βάλαμε σε ένα email, το στείλαμε στον εαυτό μας, φωτογραφίσαμε την οθόνη και ανεβάσαμε τη φωτογραφία ανώνυμα στο Reddit με το κείμενο «Ένας φίλος πήρε μία φωτογραφία πριν λίγο καιρό στην εταιρεία φρούτο, και φαίνεται ότι ετοιμάζουν τις δικές τους βίδες».
Έπειτα, περιμέναμε…
Η διαδρομή
Όπως θα περίμενε κανείς, κάθε βήμα εκτός πηγής που έκανε αυτή η φήμη, αυτό αυτόματα την έκανε περισσότερο βάσιμη, ή, τουλάχιστον, την αμφισβητούσαν όλο και λιγότεροι άνθρωποι. Αντίθετα, όσο περισσότερο αναπαράχθηκε αυτή η φήμη, τόσο λιγότερο παρουσιαζόταν ως φήμη και είχε μετασχηματιστεί σε πιθανότητα, ακόμα κι αν όλες οι ενδείξεις έλεγαν ότι δεν ευσταθεί.
Η διαδρομή της «αξιοπιστίας» της φήμης αποδεικνύει ότι, όσο η φήμη απομακρύνεται από την πηγή, τόσο πιο αξιόπιστη φαίνεται. Και σε αυτό πρώτα και κύρια, έχουν ευθύνη τα τεχνολογικά blogs και sites, τα οποία παίρνουν την φήμη από την πηγή και την αναπαράγουν, είτε με επιφύλαξη, είτε όχι. Τα τεχνολογικά blogs ειδικά, αντιμετωπίζουν το εξής ζήτημα: το να μην αναπαράγουν μία φήμη που είναι ψέματα, είναι σχεδόν τον ίδιο κακό με το να την αναπαράγουν. Οι περισσότεροι bloggers ή δημοσιογράφοι, δεν θέλουν να είναι εκείνοι που άφησαν την είδηση να «περάσει» έτσι.
Δημοσιεύοντάς την, ως ένα βαθμό την νομιμοποιούν. Αν κάτω από τις δημοσιεύσεις δεν υπάρχουν πολλά σχόλια αμφισβήτησης από τους αναγνώστες, η τελική «νομιμοποίηση» της φήμης ως αξιόπιστη, γίνεται από τους χρήστες των κοινωνικών δικτύων που ανεβάζουν την φήμη (που έχει γίνει πια «είδηση») στα προφίλ τους, με τα δικά τους σχόλια. Με το που θα φτάσει σε αυτό το στάδιο η πληροφορία, δηλαδή της διάδοσης από τους χρήστες, κάθε κριτική σκέψη έχει εξαφανιστεί και η πληροφορία αυτή, θεωρείται ως αληθινή.
Το συμπέρασμα
Όσα γράφονται, δεν είναι πάντα αλήθεια. Η γνώμη, έχει τεράστια διαφορά από την πληροφορία. Φυσικά, παραπλανητικές ειδήσεις που αφορούν την επόμενη βίδα που θα χρησιμοποιήσει η Apple στις συσκευές της, μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλικό μόνο σε όσους ασχολούνται με το service των προϊόντων αυτών. Υπάρχουν όμως πολύ πιο σημαντικές ειδήσεις, με πολύ μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο που κάνουν τον γύρο του διαδικτύου και μπορούν να έχουν τρομακτικές συνέπειες. Από «θανάτους» καλλιτεχνών, μέχρι και φωτογραφίες από ξυλοδαρμούς που δεν υπήρχαν ποτέ. Τεράστια ευθύνη για την πληροφορία που μεταδίδεται, έχουν τα πάσης φύσεως blogs και sites που αναπαράγουν άκριτα οτιδήποτε διαβάζουν. Την ίδια ευθύνη, όμως, έχουμε και όλοι εμείς, ως αναγνώστες που συχνά αναπαράγουμε πράγματα στα προφίλ μας στα κοινωνικά δίκτυα. Χρειάζεται να βάζουμε την κριτική μας σκέψη σε λειτουργία πριν αποφασίσουμε ότι μία φήμη, αποτελεί «είδηση».
τα σχόλια είναι κλειδωμένα.