Αφιέρωμα Banksy. 100 στιγμές δημιουργίας

Ο Banksy δεν είναι απλά ο σημαντικότερος street artist της εποχής μας, αλλά πολλά περισσότερα. Ο ίδιος ο “μυστηριώδης” Άγγλος, για τον οποίο λίγα στοιχεία είναι γνωστά σχετικά με την πραγματική του ταυτότητα πάντως, θα απέρριπτε σίγουρα αυτόν τον τίτλο, καθώς εκείνο που τον χαρακτηρίζει είναι, πρωταρχικά, η διάθεσή του να συνοδεύει κάθε δημιουργία του από ένα μήνυμα, τις περισσότερες φορές σατυρικό, αλλά πάντα με έντονη κριτική διάθεση απέναντι στην κοινωνία και μεγάλες δόσεις από πολιτικό ακτιβισμό. Εκείνο που γνωρίζουμε για εκείνον είναι ότι γεννήθηκε το 1974 στο Bristol της Αγγλίας, έργα του, ωστόσο, βρίσκονται πλέον σε ολόκληρο τον πλανήτη, από τη Νέα Υόρκη έως την “πολύπαθη” Παλαιστίνη.

Λαμβάνοντας έμπνευση από την underground σκηνή του Bristol, όπου μεγάλωσε ανάμεσα σε καλλιτέχνες και μουσικούς, ο Banksy ξεκίνησε να δημιουργεί και να αναπτύσσει το ταλέντο του. Ήταν ο γιος ενός τεχνικού φωτοτυπικών, που αρχικά εκπαιδεύτηκε για να δουλέψει σε ένα… κρεοπωλείο, γνώριζε όμως από την πρώτη στιγμή ότι οι ανησυχίες του ήταν αρκετά διαφορετικές…

Γνωστός για την περιφρόνησή του στις κυβερνήσεις και την αντιμετώπιση του graffiti ως βανδαλισμού, ο Banksy βρίσκει τον τρόπο να κάνει τέχνη σε δημόσιους χώρους χωρίς κανείς να τον προσέξει. Εργάζεται κυρίως νύχτα για να μη γίνει αντιληπτός, αυτό ωστόσο όχι μόνο δεν αποτελεί γι’ αυτόν πρόβλημα, αλλά, απ’ ό,τι φαίνεται, είναι κάτι που προτιμά: “Οι άνθρωποι που σηκώνονται νωρίς το πρωί προκαλούν πόλεμο, θάνατο και πείνα” έχει πει μάλιστα ο ίδιος, ενώ το σχόλιο του σχετικά με το ότι παραβιάζει νόμους είναι εξίσου κυνικό. “Τα μεγαλύτερα εγκλήματα στον κόσμο δεν έχουν διαπραχθεί από ανθρώπους που παραβιάζουν τους κανόνες, αλλά από ανθρώπους που τους ακολουθούν. Είναι εκείνοι που ακολουθούν εντολές, που ρίχνουν βόμβες και κατασφάζουν ολόκληρα χωριά”.

Χρησιμοποιώντας την τεχνική του στένσιλ στις περισσότερες περιπτώσεις, ο Banksy πραγματοποιεί τον πολιτικό και κοινωνικό του “σχολιασμό” με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο που, ωστόσο, ίσως μπορεί να πει περισσότερα από ένα κείμενο κριτικής άποψης. Σε τοίχους, δρόμους και γέφυρες ανά τον κόσμο, τα έργα του είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα, όπως και το ξεχωριστό στιλ που έχει υιοθετήσει. Όπως αναφέρει μάλιστα ο ίδιος, ακολούθησε την τεχνική του stencilling ενώ κρυβόταν από την αστυνομία κάτω από ένα απορριματοφόρο, όταν παρατήρησε το σειριακό αριθμό του που είχε γραφτεί με αυτή την τεχνική και συνειδητοποίησε από πόσο χρόνο τον γλυτώνει στην προσπάθειά του να δημιουργήσει γρήγορα τα έργα του χωρίς να τον αντιληφθούν. Στα αγαπημένα θέματά του, περιλαμβάνονται αρουραίοι, πίθηκοι, αλλά και αστυνομικοί, στρατιώτες, παιδιά και ηλικιωμένοι… Για τους αρουραίους μάλιστα (rat στα αγγλικά), κάποιοι ανέφεραν πως αποτελούσε αγαπημένο του θέμα καθώς η λέξη αποτελεί αναγραματισμό της τέχνης (art στα αγγλικά) η απάντηση ωστόσο του Banksy για το ζήτημα είναι αφοπλιστική: “Ζωγράφιζα αρουραίους (rat) για τρία χρόνια πριν κάποιος πει ότι είναι κάτι έξυπνο, γιατί είναι αναγραμματισμός της τέχνης (art) και έπρεπε να προσποιηθώ ότι το γνώριζα ήδη”.

Όσο για τις ευφάνταστες δημιουργίες του, ο ίδιος δεν πουλάει φωτογραφίες ή αναπαραγωγές από αυτές, ωστόσο πολλές φορές στο παρελθόν έχουν δημοπρατηθεί έργα του έναντι τεραστίων ποσών. Σπεύδει να διευκρινίσει, πάντως, ότι δεν τον αντιπροσωπεύει καμία γκαλερί ανά τον κόσμο, παρόλο που δεν είναι λίγες εκείνες που εκθέτουν έργα του.

Η πρώτη του ταινία, το ντοκιμαντέρ “Exit Through the Gift Shop”, που έκανε πρεμιέρα το 2010, κέρδισε υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ. Ο ίδιος δεν παρευρέθηκε τελικά στην τελετή, αν και, για λίγο, υπονόησε ότι αυτό μπορεί να συμβεί με δήλωσή του. “Ήταν μία μεγάλη έκπληξη. Δε συμφωνώ με το concept των βραβεύσεων, αλλά είμαι προετοιμασμένος να κάνω μία εξαίρεση γι’ αυτές στις οποίες είμαι υποψήφιος. Την τελευταία φορά που υπήρχε ένας γυμνός άνδρας καλυμμένος με χρυσή μπογιά στο σπίτι μου, ήμουν εγώ”.

Το 2013, έκανε την ξεχωριστή του “εμφάνιση” στους δρόμους της Νέας Υόρκης, “παρουσιάζοντας” μία δημιουργία του κάθε μέρα στην πόλη για έναν ολόκληρο μήνα. Τις εντυπώσεις, πάντως, προκάλεσε και όταν τοποθέτησε έργα σε καμβά προς πώληση έναντι 60 μόλις δολαρίων το ένα (!) στην 5η Λεωφόρο κοντά στο Central Park (χωρίς, βέβαια, να αποκαλύψει ότι πρόκειται για δικές του δημιουργίες), με τους Αμερικανούς να του γυρίζουν την πλάτη και τον ίδιο να αποκαλύπτει στη συνέχεια την αλήθεια, καθώς και το σύνολο της δράσης του στο “Μεγάλο Μήλο” σε video στην ιστοσελίδα του.

Το επίσημο site του πρέπει να σημειωθεί πως αποτελεί και τη μόνη επίσημη “δίοδο” επικοινωνίας του με τον κόσμο, καθώς δε διαθέτει επίσημο λογαριασμό σε κανένα κοινωνικό δίκτυο, παρόλο που πολλοί έχουν χρησιμοποιήσει το όνομά του στο παρελθόν σε λογαριασμούς στο Facebook ή το Instagram.

Παρακάτω, ακολουθούν οι υπόλοιπες από τις 100 επιλεγμένες δημιουργίες του, με κάθε μία από τις οποίες να στέλνει ένα ξεχωριστό “μήνυμα” στην κοινωνία μας και να σας κάνει να σταθείτε μπροστά της για μερικά δευτερόλεπτα και να προβληματιστείτε. Αυτός είναι ο Banksy και περισσότερα από τα σχόλιά μας μπορούν να πουν οι δημιουργίες του, αλλά και ο ίδιος όταν γράφει ότι… “ο τοίχος είναι ένα πολύ μεγάλο όπλο, ένα από τα πιο ‘ενοχλητικά’ πράγματα με τα οποία μπορείς να χτυπήσεις κάποιον”…