Σε μία -μη αναμενόμενη από πολλούς- απόφαση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (European Court of Human Rights – ECHR) στο Στρασβούργο απεφάνθη ότι ένα εσθονικό ειδησεογραφικό site, το Delfi, μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για ανώνυμα και φερόμενα ως δυσφημιστικά σχόλια που έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα από αναγνώστες.
Η υπόθεση “Delfi AS v Estonia” απασχόλησε το ευρωπαϊκό δικαστήριο, το οποίο κατέληξε στην απόφαση αυτή συνυπολογίζοντας την “ακραία φύση σχολίων” που πιθανότατα κρύβουν μία “ρητορική μίσους” και το γεγονός ότι δημοσιεύτηκαν σε μία επαγγελματική και εμπορική ειδησεογραφική ιστοσελίδα, ενώ τα μέτρα που είχε λάβει το site για την απομάκρυνσή τους κρίθηκαν ως ανεπαρκή.
Όλα ξεκίνησαν όταν χρήστες του site της Delfi AS στην Εσθονία δημοσίευσαν ανώνυμα σχόλια ως απάντηση σε ένα άρθρο σχετικά με την απόφαση μίας ναυτιλιακής εταιρείας στη χώρα να αλλάξει ένα από τα δρομολόγιά της και με αυτό τον τρόπο να καταστρέψει τους πάγους σε μία περιοχή. Κάποια από τα ανώνυμα σχόλια περιείχαν προσωπικές απειλές προς τους επικεφαλής της ναυτιλιακής, ένας από τους οποίους κατέθεσε σχετική καταγγελία, έξι εβδομάδες αργότερα. Η Delfi απομάκρυνε τα σχόλια την ίδια ημέρα, ακολουθώντας ένα μηχανισμό προειδοποίησης και κατεβάσματος σχολίων που προβλέπεται από σχετική οδηγία της ΕΕ σχετικά με το e-commerce. Παρά το γεγονός αυτό ωστόσο, η απόφαση του δικαστηρίου έκρινε ότι η ιστοσελίδα παραμένει υπαίτια για το γεγονός ότι τα σχόλια παρέμεναν online για τις έξι εβδομάδες πριν την πραγματοποίηση της καταγγελίας.
Όπως σημειώνεται, η απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου δεν μπορεί να επιφέρει άμεσο έννομο αποτέλεσμα, ούτε απαιτεί κάποια αλλαγή σε εθνικό ή ευρωπαϊκό νόμο, προβληματισμοί προκύπτουν ωστόσο από το ότι μπορεί εμμέσως να ασκήσει επιρροή για περαιτέρω ανάπτυξη της νομοθεσίας κατά τέτοιο τρόπο που κατά κάποιους υπονομεύει την ελευθερία έκφρασης. Μία ανησυχητική πτυχή της αποτελεί το γεγονός ότι μπορεί να ενθαρρύνει την ιδέα ότι ιστοσελίδες στο ρόλο των μεσολαβητών μπορούν να φέρουν ευθύνη για “προδήλως παράνομο περιεχόμενο” χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται ακριβώς τι μπορεί να είναι αυτό. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία κατάσταση όπου sites θα κατεβάζουν σχόλια ακόμη κι αν αυτά είναι απλά αμφιλεγόμενα, ενώ ανησυχητικό είναι και το ότι η απόφαση κάνει δεκτή τη διαπίστωση ότι η “προληπτική παρακολούθηση των χρηστών μπορεί πλέον να απαιτηθεί”.
Σε σχετικό κλίμα, ο οργανισμός Access, που ασχολείται με τα ψηφιακά δικαιώματα, έχει εκφράσει εντόνως τις ανησυχίες του για την απόφαση σημειώνοντας ότι έρχεται ενάντια σε προηγούμενες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ηλεκτρονικό εμπόριο που “εγγυώνται την προστασία ευθύνης για τους μεσάζοντες που έχουν υλοποιήσει μηχανισμούς ειδοποίησης και απομάκρυνσης για σχόλια τρίτων”. Ο Peter Micek, στέλεχος του οργανισμού, σχολιάζει μάλιστα χαρακτηριστικά ότι η κρίση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου “μετατοπίζει δραματικά το Διαδίκτυο από την ελεύθερη έκφραση και την προστασία της ιδιωτικής ζωής, που δημιούργησαν το Interrnet όπως το γνωρίζουμε”.
Και παρόλο που το δικαστήριο προσπαθεί να περιορίσει την απόφασή του στα γεγονότα, πολλοί είναι εκείνοι που σημειώνουν τελικά ότι η υπόθεση ανοίγει το δρόμο για έναν αβέβαιο βαθμό διακριτικής ευχέρειας για τους διαχειριστές μίας ιστοσελίδας, ώστε να αποφασίσουν ποιο περιεχόμενο πρέπει να λογοκριθεί. Και κάπου εδώ, κάποιοι προχωρούν ακόμη περισσότερο, μιλώντας ακόμη και για συνέπειες όχι μόνο στο Διαδίκτυο, αλλά και στην ελευθερία του λόγου και της ιδιωτικής ζωής γενικότερα, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
