Σύμφωνα με το νέο τροποποιητικό νόμο Περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Ν122/(Ι) / 2020), που τίθεται σε ισχύει από την ερχόμενη Πέμπτη 1η Οκτώβριου 2020, αλλάζει ο τρόπος χρέωσης τιμολογίων από τους πωλητές κινητών τηλεφώνων, tablet και laptop προς τους αγοραστές που διαθέτουν ενεργό αριθμό εγγραφής στο Μητρώο του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α), όσον αφορά στην επιβάρυνση ή όχι του Φ.Π.Α.
Τι αλλάζει
Όπως ορίζει ο νέος αυτός τροποποιητικός νόμος, από την 1η Οκτώβριου 2020, κινητά τηλέφωνα, laptop και tablet, ή ακόμα και κονσόλες παιχνιδιών θα μπορούν να πωλούνται χωρίς ΦΠΑ, εφόσον αγοράζονται από οποιοδήποτε πρόσωπο ( νομικό η φυσικό, δηλαδή, επιχειρήσεις, εταιρείες, αυτοεργοδοτούμενοι, Σωματεία, Οργανώσεις, Συνδέσμοι κλπ ) που διαθέτει ενεργό αριθμό εγγραφής στο Μητρώο ΦΠΑ, και προορίζονται αποκλειστικά για επαγγελματική χρήση ή την προώθηση των εργασιών τους.
Στις περιπτώσεις αυτές, ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ ) θα καταβάλλεται από τον αγοραστή των αγαθών, με την διαδικασία της αντιστροφής χρέωσης του ΦΠΑ. Πρακτικά ο ΦΠΑ θα δηλώνεται τόσο στις εισροές όσο και τις εκροές ΦΠΑ από τον αγοραστή και ουσιαστικά θα «μηδενίζεται». Ο πωλητής που παραδίδει τα συγκεκριμένα προϊόντα δεν θα χρεώνει ΦΠΑ στα τιμολόγια που θα εκδίδει και υποχρεούται να αναγράφει σε αυτά τη φράση «Άρθρο 11Ε , υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ είναι ο αγοραστής».
Γιατί αλλάζει
Ο συγκεκριμένος τροποποιητικός νόμος θεσπίστηκε για λόγους καταπολέμησης της απάτης και της φοροδιαφυγής του ΦΠΑ και αποτελεί ενσωμάτωση της σχετικής δυνατότητας που δίνεται στα κράτη μέλη από το άρθρο 199α της Οδηγίας 2006/112/ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με μελέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι απάτες που σχετίζονται με την απόδοση του ΦΠΑ αγγίζουν τα 50 δισεκατομμύρια ετησίως. Πρόκειται για το φαινόμενο Carousel. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι ο έμπορος εισπράττει μεν το ΦΠΑ από την πώληση, αλλά με διάφορες τεχνικές κυκλικής διαδρομής και πολλές φορές εικονικής εταιρείας, δεν αποδίδει το ΦΠΑ που εισέπραξε. Σκοπός του νομοθετήματος είναι, να μειωθεί το φαινόμενο αυτό σε προϊόντα που έχουν μεγάλη αξία, μεταφέρονται σχετικά εύκολα και έχουν αυξημένη εμπορική κίνηση. Στο μέλλον αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες παρόμοιες νομοθετικές ρυθμίσεις με σκοπό την υιοθέτηση ενιαίου κώδικα ΦΠΑ στα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης.
Η Κύπρος δεν είναι η μοναδική χώρα στην Ε.Ε. που υιοθετεί το συγκεκριμένο μοντέλο χρέωσης του ΦΠΑ. Αρκετές χώρες το έχουν εφαρμόσει προ πολλού, άλλες στα κινητά τηλέφωνα, άλλες και σε επιπλέον αγαθά. Η Ελλάδα για παράδειγμα που έχει τη 2η μεγαλύτερη φοροδιαφυγή ΦΠΑ, η οποία καταγράφει απώλεια κοντά στο 24% όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 14% υιοθέτησε το μέτρο της αντιστροφής χρέωσης του ΦΠΑ εδώ και τρία χρόνια.
Πώς θα εφαρμόζεται: Ποιές είναι οι υποχρεώσεις πωλητή και αγοραστή
Εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής των προνοιών του νέου τροποποιητικού νόμου η πώληση των εν λόγω προϊόντων είναι για τον πωλητή υπαγόμενη στις διατάξεις του νόμου περί Φ.Π.Α., ωστόσο μη επιβαρυνόμενη με Φ.Π.Α. αλλά με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου των εισροών.
Υποχρεώσεις του πωλητή
Ο πωλητής σε κάθε περίπτωση έχει την υποχρέωση ελέγχου των στοιχείων του αγοραστή και των προϋποθέσεων που ορίζονται στο άρθρου 11Β του νέου τροποποιητικού νόμου. Σημειώνεται ότι σε καμιά περίπτωση δεν πληρούν τις εν λόγω προϋποθέσεις οι ιδιώτες καταναλωτές, καθώς και τα μη υποκείμενα στο ΦΠΑ πρόσωπα.
Για την επιβεβαίωση της ιδιότητας του αγοραστή και του δικαιώματος μη χρέωσης του ΦΠΑ στο τιμολόγιο του αγοραστή, ο πωλητής έχει υποχρέωση να ζητά από τον αγοραστή αποδεικτικό στοιχείο που αποδεικνύει ότι είναι εγγεγραμμένος με ενεργό αριθμό στο Μητρώο Φ.Π.Α , και να ελέγχει τα στοιχεία ταυτοπροσωπίας αυτού ώστε να αποφεύγεται η κατάχρηση του συστήματος από άλλα πρόσωπα που δεν είναι υποκείμενα με δικαίωμα μη καταβολής του ΦΠΑ (π.χ. ιδιώτες). Σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας του πωλητή θα πρέπει στο τιμολόγιο του αγοραστή να χρεώνεται το ανάλογο Φ.Π.Α.
Επισημαίνεται ότι η υποχρέωση του πωλητή εξαντλείται με την επιβεβαίωση της ιδιότητας του αγοραστή ως υποκειμένου με δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ και δεν εξετάζεται από τον πωλητή τι είδους χρήση θα γίνει από τον υποκείμενο (δηλαδή εάν είναι στα πλαίσια της επαγγελματικής του δραστηριότητάς του ή ιδιωτική). Η χρήση του προϊόντος από τον αγοραστή αποτελεί αντικείμενο ελέγχου της Υπηρεσίας ΦΠΑ. Για το σκοπό αυτό οι υποκείμενοι/αγοραστές που πραγματοποιούν αντίστοιχες συναλλαγές/αγορές θα μπορούν να ελέγχονται δειγματοληπτικά και με τυχαίο τρόπο, ετησίως, κατά την κρίση της Υπηρεσίας ΦΠΑ .
Στο τιμολόγιο που εκδίδει ο πωλητής για τις παραδόσεις προϊόντων που εμπίπτουν στις πρόνοιες του τροποιητικού νόμου, δεν χρεώνει Φ.Π.Α. και αναγράφει την ένδειξη «Άρθρο 11Ε , υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ είναι ο αγοραστής».
Στην περίπτωση παράδοσης προϊόντων για μερικά από τα οποία υπάρχει υποχρέωση επιβάρυνσής τους με Φ.Π.Α. ο πωλητής έχει υποχρέωση να αναγράφει διακριτά στο τιμολόγιο την επιβάρυνση του κάθε προϊόντος με Φ.Π.Α. ή την εφαρμογή του άρθρου 11Ε αντίστοιχα, καθώς και το σύνολο της φορολογητέας αξίας για την οποία τελικά εφαρμόζεται το άρθρο 11Ε. Στην περίπτωση αυτή η υποχρεωτική αναγραφή της ένδειξης «Άρθρο 11Ε , υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ είναι ο αγοραστής» στο τιμολόγιο αφορά μόνο τα ποσά του ΦΠΑ που αναλογούν στη φορολογητέα αξία για την οποία εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 11Ε.
Υποχρεώσεις του Αγοραστή
Εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 11Ε., η απόκτηση των εν λόγω προϊόντων από τον αγοραστή (υποκείμενο σε κάθε περίπτωση του κανονικού καθεστώτος) αποτελεί πράξη λήπτη, δηλαδή ο τελευταίος έχει την υποχρέωση καταβολής του ΦΠΑ που αναλογεί στις εν λόγω παραδόσεις με δικαίωμα έκπτωσης επίσης του ΦΠΑ αυτού, εφόσον η απόκτηση των συγκεκριμένων προϊόντων θα χρησιμοποιηθεί για την πραγματοποίηση πράξεων που παρέχουν δικαίωμα έκπτωσης του φόρου των εισροών. ( επαγγελματική χρήση ή την προώθηση των εργασιών του).
Ο φόρος προστιθέμενης αξίας που αναλογεί στη συναλλαγή καταβάλλεται από τον ίδιο τον αγοραστή με την περιοδική του δήλωση ΦΠΑ, που υποβάλλεται για την οικεία φορολογική περίοδο. Η αξία των αποκτηθέντων με τη διαδικασία αυτή προϊόντων προσαυξάνει την αξία τόσο των φορολογητέων εκροών όσο και των εισροών της οικείας φορολογικής περιόδου. Ο αναλογών φόρος προστιθέμενης αξίας αντίστοιχα προσαυξάνει τόσο το φόρο εκροών – όσο και το φόρο εισροών της ίδιας φορολογικής περιόδου.
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον έχει εκδοθεί τιμολόγιο χωρίς Φ.Π.Α. από τον Πωλητή με την ένδειξη «Άρθρο 11Ε , υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ είναι ο αγοραστής», και ο αγοραστής δεν έχει αρνηθεί αυτό το τιμολόγιο, τεκμαίρεται η δήλωση της ιδιότητας του αγοραστή ως υποκειμένου με δικαίωμα έκπτωσης προς τον πωλητή. Στο πλαίσιο αυτό ο αγοραστής υποχρεούται να υποβάλλει δήλωση Φ.Π.Α. για την οικεία φορολογική περίοδο και να καταβάλλει στο κράτος το φόρο που αναλογεί.
Εάν ο αγοραστής είναι υποκείμενος στο φόρο ο οποίος ενεργεί αποκλειστικά πράξεις για τις οποίες δεν του παρέχεται δικαίωμα έκπτωσης, ή νομικό πρόσωπο που δεν υπόκειται στο φόρο, και εσφαλμένα δεν χρεώθηκε Φ.Π.Α., έχει υποχρέωση καταβολής του φόρου που αναλογεί στις εν λόγω συναλλαγές.
Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που ενώ συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της πιο πάνω διάταξης του τροποποιητικού νόμου, δηλαδή ο αγοραστής είναι υποκείμενος στο ΦΠΑ, αν δεν κάνει χρήση της σχετικής διάταξης τότε ο ΦΠΑ δεν θα μπορεί να εκπέσει. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν ο αγοραστής λάβει ένα τιμολόγιο με αγορά κινητού τηλεφώνου στο οποίο χρεώνεται ο ΦΠΑ, αυτόν τον ΦΠΑ δεν θα μπορεί να τον συμψηφίσει.
Αναστάτωση στην αγορά
Η εφαρμογή του νέου τροποποιητικού νόμου , έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στη αγορά, και ειδικότερα στις τάξεις των εταιρειών και των καταστηματαρχών που εμπορεύονται κινητά τηλεφώνα ταμπλέτες και ηλεκτρονικούς υπολογιστές, εξαιτίας των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί στην εφαρμογή του και της περιορισμένης πληροφόρηση που έχουν οι εταιρείες άλλα και το κοινό για τις πρόνοιες του.
Μεγάλος αριθμός εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της πώλησης, εισαγωγής και διανομής κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών συσκευών εκφράζει την έντονη δυσαρέσκεια του θεωρώντας ότι η ενημέρωση και τα χρονικά περιθώρια που είχαν δοθεί από πλευράς Υπουργείου Οικονομικών για την προσαρμογή των μηχανογραφικών τους συστημάτων στις νέες πρόνοιες του τροποποιητικού Νόμου 122 για το ΦΠΑ είναι πολύ περιορισμένα. Πρόσφατα μάλιστα, με διαβήματα του Συνδέσμου Εταιρειών Τηλεπικοινωνιών (ΣΕΤΗΛ) προς το Υπ. Οικονομικών, ζητήθηκε η παραχώρηση μικρής περιόδου χάριτος προς τις εταιρείες, ώστε να προετοιμαστούν καλυτέρα για την εφαρμογή των πιο πάνω αλλαγών.
