H είδηση του θανάτου του James Gandolfini, του περίφημου πρωταγωνιστή της σειράς του καναλιού ΗΒΟ, The Sopranos, σε ηλικία μόλις 51 ετών ξάφνιασε με δυσάρεστο τρόπο το Hollywood. Ο τρόπος που ερμήνευσε τον μαφιόζο με προβλήματα συμπεριφοράς Tony Soprano θα μνημονεύεται για πολλά χρόνια στο μέλλον, δίνοντας ένα από τα καλύτερα, ίσως πιο «εσωτερικά» παιγμένα, πρότυπα για όσους θελήσουν να ερμηνεύσουν τους κακοποιούς που έδρασαν εκτός νόμου, έκαναν τον κόσμο ανάστα και γέμισαν την κινηματογραφική οθόνη τρύπες από τις σφαίρες. Εμείς βουτήξαμε στο παρελθόν για να θυμηθούμε ρόλους και φιγούρες που έκαναν το Νόμο να μην κλείνει μάτι.
Original Gangsta
Δεν ζούνε όλοι μία απλή καθημερινή ζωή. Δεν το μπορούν, δεν είναι στο DNA τους. Για ορισμένους ανθρώπους μία τυπική μέρα περιλαμβάνει παρανομίες, κλοπές, άσκηση βίας και φυσικά την ακόρεστη συλλογή χρημάτων, αλλά κυρίως εξουσίας. Κάθε καινούργιο πρωινό γι’ αυτούς σημαίνει και καινούργιες εμπειρίες που που σφύζουν από δράση, κίνδυνο, όπλα και αίμα. Ο κινηματογράφος «δόξασε» αυτές τις μεθόδους, ξετυλίγοντας τις ιστορίες –πολλές φορές αληθινές που είχαν γεμίσει πρωτοσέλιδα εφημερίδων- των ατόμων που έκαναν ένα βουνό από παρατυπίες, αλλά και εκείνων που υπέφεραν από την πρακτική τους. Θύτες και θύματα έστησαν ενίοτε ταινίες τόσο κλασικές, που το σινεμά διαθέτει πάντα ένα τεράστιο και ευρύχωρο χώρο γι’ αυτές, για να κάνουν όποτε νομίζουν καλύτερα την εμφάνισή τους.
Από την δεκαετία του 1940, τα crime thriller έκαναν πιο αισθητή, πιο σκοτεινή και πιο κυνική την παρουσία τους, περνώντας στο κεφάλαιο του film noir. Εκεί μέσα βρήκαν την θέση τους οι gangster ταινίες, με τις περισσότερες μάλιστα να αναφέρονται ως «μεταπολεμικά film-noir» ή «ντετέκτιβ-μυστηρίου ταινίες». Μοναδικές ιστορίες για ανθρώπους που κυνήγησαν το Αμερικάνικο Όνειρο πάση θυσία, με κάθε κόστος χωρίς να υπολογίζουν τίποτα. Η απόκτηση του υλιστικής ευδαιμονίας ήταν δεδομένη, όπως και το γέμισμα του χρυσόδετου βιβλίου του κινηματογράφου με πολλές ακόμα ιστορικές σελίδες.
Oldies but goodies
James Cagney, Edward Robinson, Humphrey Bogart… Οι παλιοσειρές είχαν μάθει μια χαρά τους ρόλους, με τον καθένα να δίνει τα ρέστα του σε συγκεκριμένες ταινίες. Ο Cagney ερμήνευσε με εκπληκτική ορμή τον Arthur “Cody” Jarrett, τον κακοποιό με την τεράστια αδυναμία στη μητέρα του και την ικανότητα να δραπετεύει από φυλακές. Οι κομπάρσοι δεν είχαν ιδέα την έκρηξη του πρωταγωνιστή όταν θα πέθαινε η μητέρα του, και αυτό φαίνεται από τις τρομαγμένες ματιές τους. Ο τεράστιος Edward G. Robinson από την άλλη στο Little Caesar, ερμηνεύει τον μικροκακοποιό που σιγά σιγά θα ανέβει τις σκάλες του υποκόσμου του Σικάγο την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης, παίρνοντας τον έλεγχο ολόκληρης της πόλης. Και το γεγονός πως έπρεπε να βάζει ταινία στα μάτια του για να μην ανοιγοκλείνουν όταν έπεφταν οι πυροβολισμοί, δεν μειώνει φυσικά καθόλου την αξία του… Όσο για την γκανγκστερική κληρονομιά του Bogart; Βλέπε The Petrified Forest (1936), The Roaring Twenties (1939) (και τα δύο αυτά με τον Cagney), They Drive By Night (1940), High Sierra (1941) και πάει λέγοντας μέχρι τα πιο γνωστά του “noir-ish” κατορθώματα που τα ξέρει ο απανταχού κινηματογραφικός πληθυσμός…
Κάποτε, στην Αμερική, ένας Γκάνγκστερ
Πως νοιώθεις όταν παρακολουθείς για πάνω από 40 χρόνια τη δράση των εβραίων γκάνγκστερ της Νέας Υόρκης; Φανταστικά, εάν το όλο story έχει περάσει πρώτα από χέρια του Sergio Leone. Δραματικό και πολύ συναισθηματικό, το φιλμ του 1984 σε βάζει να σκεφτείς πόσο τραγικό είναι να κουβαλάς την ταυτότητα ενός γκάνγκστερ. Με πολλά flashbacks αλλά flash-forwards, η ταινία επικεντρώνεται στον David “Noodles” Aaronson και την πορεία εκείνου και των φίλων του μέσα από το έγκλημα, στα ’20s, ‘30s, αλλά και στην αναπόληση της ζωής του όταν έχει πλέον περάσει η γκανγκστερική μπογιά του.
https://www.youtube.com/watch?v=Vj6v1jyqAq8
Δυο δυο…
Τι κι αν η πραγματική Bonnie ήταν πολύ κοντή και δεν είχε καμία σχέση με την κορμοστασιά της Faye Dunaway; Τι κι αν ο πραγματικός Clyde ήταν bisexual και ο Warren Beatty ο γόης που δεν σηκώνει κουβέντα για τον ανδρισμό του; Το φιλμ του Arthur Penn έθεσε νέα στάνταρ όσο αφορά τη βία, έστω κι αν στο background ακουγόταν blue-grass μουσική και οι ληστείες γίνονται κάτω από άψογο slapstick στυλ.
https://www.youtube.com/watch?v=kOXRahteYxk
The Scorsese Files
Εάν το Departed ήταν η ταινία όπου έπρεπε να ξεχρεωθούν τα γραμμάτια που χρωστούσε η Ακαδημία των Όσκαρ, ο Martin Scorsese είχε ήδη κάνει θραύση όλα τα προηγούμενα χρόνια με ταινίες που τίμησαν κάθε (σοβαρό) gangster που κράτησε πιστόλι, όπως για παράδειγμα το Mean Streets του 1973, μία ταινία που τίμησε την ιταλική κοινότητα της Νέας Υόρκης.
Για το Goodfellas τι να πρωτοπείς. Εκτός του ότι έχασε το Όσκαρ από το Χορεύοντας με τους Λύκους του Kevin Costner (…), το απόλυτο γκανγκστερικό αριστούργημα του Scorsese σου προσφέρει όλα όσα περίμενες από εκείνον και ακόμα περισσότερα. Ο Ray Liotta είναι εκπληκτικός, ο De Niro η ήρεμη δύναμη, ενώ ο Joe Pesci απλά ερμηνεύει τον ρόλο της καριέρας του. Το έξτρα κερασάκι ήταν το Casino. Με τα φώτα του Λας Βέγκας να τυφλώνουν και την Sharon Stone να παίζει όπως δεν έπαιξε ποτέ, οι λεπτομέρειες της δράσης της Μαφίας στα καζίνο την δεκαετία του ’70 και του ’80, αποκαλύπτονται μία προς μία. Ναρκωτικά, βία, και ένας παράδοξος κόσμος που γυρίζει γύρω γύρω όπως μία ρουλέτα.
Great Gangster Britain
Ο Guy Ritchie δεν ήταν το συνοδευτικό αντικείμενο της βασίλισσας της pop. Μάλιστα μετά τα Lock, Stock and Two Smoking Barrels (1998) και Snatch (2000), μπορούσε μέχρι και να αντιμιλήσει (λέμε τώρα…) στην ντίβα γυναίκα του, αφού έχει πραγματοποιήσει σκηνοθετικά θαύματα, σκέτη γκανγκστερική απόλαυση. Ο βρετανικός cockney αέρας δεν είχε πάρει ποτέ τόσο πολύ τα πάνω του, με το εκπληκτικό χιούμορ του Ritchie να δίνει στους lads γκάνγκστερ τη φήμη που τους άξιζε, αφού καταφερτζήδες δεν ήταν μόνο οι όμοιοί τους από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού.
https://www.youtube.com/watch?v=wSodvRnD3Qc
O Αδιάφθορος De Palma
1920 και το Σικάγο είναι ολόκληρο διεφθαρμένο, από τους δικαστές μέχρι τον τελευταίο ασήμαντο υπάλληλο. Το να βάλεις με τον Al Capone δεν ήταν και το πιο εύκολο πράγμα και αυτό το δοκιμάζουν οι Αδιάφθοροι αστυνομικοί με προεξάρχοντος τον Sean Connery (sorry Kevin…) που είναι αποφασισμένος να συλλάβει τον αρχιμαφιόζο (ερμηνεία με πολλά… κιλά από τον De Niro) ότι και να γίνει. Ο De Niro για να μπει στο ρόλο όχι μόνο φορούσε κουστούμια στις ίδιες ακριβώς διαστάσεις που έφτιαχναν στον Capone, αλλά ήθελε να φοράει και τα ίδια εσώρουχα, ασχέτως εάν αυτά δεν μπορούσε να τα δει καν ο θεατής!
Κεφάλαιο Coppola
Ο Νονός του ’72 και ο Νονός ΙΙ του ’74 αποτελούν την Βίβλο της “Mafia” παραγωγής. Επικά αριστουργήματα στημένα γύρω από την περίφημη οικογένεια που ξεκίνησε από την Σικελία και έφτασε μέχρι την Νέα Υόρκη, για να καταλήξει πιο ισχυρή και από την κυβέρνηση. Και στα δύο φιλμ οι βίαιες σκηνές ήταν κάτι παραπάνω από έντονες, με εκείνη του Sonny Corleone (James Caan) με το δάσος από σφαίρες, να μένει στη μνήμη. Και τι να πεις για την τύχη που έχουν τα άλογα αγώνων… Ο εκπληκτικός Vito Corleone aka Marlon Brando, χρησιμοποίησε βαμβάκι μόνο στο screentest για να πετύχει τη φοβερή προφορά του. Στα γυρίσματα ένα οδοντικό προσθετικό, έκανε τη δουλειά.
https://www.youtube.com/watch?v=FaUq4h818E8
Gangster Al
Ο Al Pacino το έχει μέσα του και μάλιστα το έχει αποδείξει ουκ ολίγες φορές. Κανείς δεν περίμενε πως η ανανέωση που θα γνώριζε η ταινία του 1983 για την ζωή και την δράση του Tony Montana και του κολλητού του φίλου Manny Ray θα αποτελούσε σταθμό για το είδος. Η τελευταία σκηνή με τον «εκτός εαυτού» Al Pacino είναι συγκλονιστική και το αποκορύφωμα της ταινίας του Brian De Palma. To αμερικάνικο όνειρο από την ανάποδη, με τον Montana να παραβαίνει ακόμα και τον άγραφο κανόνα που λέει «ποτέ μην “φτιάχνεσαι” με τα δικά σου ναρκωτικά». Πέρα από το ορόσημο του Σημαδεμένου, ο Pacino στο Dog Day Afternoon άφησε τον εαυτό του ελεύθερο να σαρώσει, στο Carlito’s Way δεν τον αφήνει κανένας να αγιάσει, ενώ στο Donnie Brasco, o Mike Newell τον σκηνοθέτησε ως ένα κουρασμένο γκάνγκστερ που χωρίς να το καταλάβει εμπιστεύεται τον πράκτορα του FBI, Johnny Depp.
Tarantino Terrors
Τo Reservoir Dogs (’92) ήταν το ντεμπούτο του νεαρού σεναριογράφου Quentin Tarantino (True Romance, Natural Born Killers) που αποφάσισε να βάλει ο ίδιος τα άκρως βίαια σενάριά του στο κινηματογραφικό καλούπι που όμοιό του δεν είχε ξαναδεί άλλος. Αυτή ουσιαστικά ήταν η βάση του Tarantino που την τελειοποίησε στο Pulp Fiction (’94), όπου οι ιστορίες μπλέχτηκαν ακόμα περισσότερο και το χιούμορ έγινε ακόμα πιο κυνικό και καυστικό. Βέβαια, υπάρχουν και εκείνοι που λατρεύουν το Jackie Brown, το φιλμ που θυμίζει λιγότερο Tarantino, αλλά δίνει στην gangster θεματολογία την καλύτερη 70’s ρετρό αίσθηση που είχε ποτέ.
Προσθέτοντας ύφος και στυλ
Ocean’s Eleven, Ocean’s Twelve, Ocean’s Thirteen. Κοινώς παρανομαστής, το attitude του George Clooney και της παρέας του. Φανταστείτε τι θα γινόταν εάν το αρχικό σχέδιο, δηλαδή να αναλάβει τον ρόλο ο Bruce Willis, γινόταν πραγματικότητα. Η δύναμη της πειθούς ταιριάζει καλύτερα στον Clooney που διευθύνει την ομάδα που έχει γύρω του μαεστρικά.
https://www.youtube.com/watch?v=zl9_ylakzcI
